Kwartalnik o tematyce społeczeństwa obywatelskiego

Obywatelska analiza prawa - doświadczenia dla systemu stanowienia prawa

abstrakt

W artykule omówiono doświadczenia i wyniki badań dwóch organizacji pozarządowych – Fundacji ePaństwo oraz Instytutu Prawa i Społeczeństwa INPRIS – które przeprowadziły ewaluację ex post dwóch aktów prawnych: Ustawy o ponownym wykorzystaniu informacji sektora publicznego i Ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej. Wnioski z tych badań oraz testowania użytych narzędzi posłużyły do próby wypracowania narzędzi aktywnego i profesjonalnego uczestniczenia organizacji pozarządowych w procedurach stanowienia prawa. Celem obu ewaluacji było także zweryfikowanie, w jakim stopniu dane zawarte w ocenach skutków regulacji oraz uzasadnieniach aktów prawnych pozwalają na ocenę osiągnięcia celów i skuteczności obu ustaw. Badania wykazały dysfunkcjonalności obu ustaw, wskazano konkretne problemy wymagające reakcji legislacyjnej, organizacyjnej lub finansowanej. Potwierdziły one niską przydatność ocen skutków regulacji dla późniejszej ewaluacji ex post celowości i skuteczności badanych ustaw. Najważniejszym powodem tego stanu rzeczy jest jakość danych umieszczanych w ocenach skutków regulacji. Chętni do podobnych badań będą mogli wykorzystać wypracowaną metodologię i narzędzia ewaluacji prawa ex post.

Citizen evaluation of laws. Experiences for the law-making system

Abstract

This article discusses the experiences and outcomes of the ex-post evaluations of two legal acts, i.e. the Act on Reuse of Public Sector Information and the Act on Free Legal Assistance, Free Civic Counseling, and Legal Education, performed by two non-governmental organi-zations, Fundacja ePaństwo and the INPRIS Institute for Law and Society. The conclusions from these evaluations and the testing of the applied evaluation tools formed the basis for an attempt to develop tools for active and professional NGO participation in the law-making pro-cess. Both evaluations aimed to verify the extent to which the data presented in the relevant impact assessments and statements of reasons lend themselves to evaluating whether the two above-mentioned pieces of legislation are fit for purpose and effective. The research has found both laws to be dysfunctional, and identified specific problems which require a legislative, organizational, or financial response. The usability of impact analyses for further ex-post evaluations of the fitness and effec-tiveness of the laws concerned was confirmed to be poor. The most important reason behind this situation is the quality of data provided in impact assessments. Those willing to do similar research will be able to use the methodology and tools developed for evaluating ex post laws.